Irafta Kalbur

Geçenlerde , internette gördüğüm bir fotograf , beni babamların köy anılarına doğru yolculuğa çıkardı. Gözerin fotografı çekilmiş ve bunu bilen var mı diye sorulmuş. Bayramda  köye gittiğimde gözer ve kalburun fotografını çekmiştim. Bana hatırlattığı maniyle birlikte gotografı paylaştım. Şimdilerde bu tür araç gereci hatırlayacsk insanların sayısı gün geçtikçe  azalıyor. Eskilere merakım ve babamın sayesinde kültürümüze ait değerleri hem hafızama hem de objektifime kaydetmeyi ihmal etmiyorum. Fotografın bana hatırlattığı anıya gelecek olursak ;

 Eskiden öyle televizyon , radyo yokken insanlar eğlenmek için kendilerine mutlaka bir yol bulmuşlar. Mevsimlere göre , bayramlara göre eğlenceler düzenlemişler.  Köy seyirlik oyunları binlerce yıldır Anadolu kültürünün aktarımıyla birlikte günümüze kadar uzanmıştır . Her ne kadar unutulmaya yüz tutsa da . Bunlardan birisi de genellikle hıdırellezde yapılan , ama bayramlarda da ihmal edilmeyen   genç kızların oynadıkları dünürcülük oyunudur.Ben çok küçükken bir bayramda köye gittiğimizde genç kızların  bu ve buna benzer çeşitli oyunları oynadıklarını hayal meyal hatırlıyorum. Kızlar yörenin meşhur kıyafeti olan kırmızı kadifeden yapılmış şalvar ve sim işlemeli sarka dedikleri cepkenlerini giyerler ve  Hacıbağı denilen ( bazı yörelerde hıdırlık olarak geçer ) çimenlik alanında toplanırlar. Genç kızlar arasında maniler söylenerek oynanan dünürcülük oyunu şöyledir :

   Genç kızlar iki gruba ayrılırlar ve karşılıklı elele  tutuşarak yüzyüze dururlar . Bu grubun birisi kız evi olur , diğeri de oğlan evi olur. Oğlan evi maniyle kız evine doğru yürür ve bir kız alarak geri döner. Sonra kız evi mani söyleyerek oğlan evine yürür. Kız evinde kızlar bitene kadar oyun sürer gider.

Mani şöyledir :

Irafta gözer dünür

Kızınız gözel dünür

Alırız kızı kızı da eylemen bizi

Irafta kalbur dünür 

Oğlunuz kambur dünür 

Vermeyiz kızı kızı da eyleriz sizi 

Irafta bakır dünür 

Oğlumuz  çakır dünür 

Alırız kızı kızı da Eylemen bizi 

Irafta şişler dünür 

Kızımız işler dünür 

Vermeyiz kızı kızı da Eyleriz sizi .  

Iraf : Raf Türkçe'de kelimeler r harfiyle başlamadığı için ı harfi başa getirilerek kelime Türkçeleştirilmişrir)
Gözer: Savrulmuş buğday, arpa ve nohutu taşlarından arıtmak için kullanışan büyük gözlü elek 
Kalbur:  Buğday , tahıl elemekte kullanılan daha küçük gözlü elek.
Eylemek : Oyalamak
Bakır: süt sağılmakta kullanılan bakırdan yapılmış kap , bakraç.
Çakır: açık mavi renk göz 
İşler : çalışkan 

   Şeklinde maniler sürer  gider.

Şimdilerde ne kalbur kaldı ne de onu eleyecek sarı buğdaylar. Herşey fabrikasyon , herşey makineleşti. Köy oyunları da babamın güzel anılarında , bizlere anlattıklarıyla kaldı .